Ortodonta pracuje nad naprawą wad zgryzu oraz niewłaściwości i krzywizn zębowych. Co warto zapamiętać? Wada zgryzu bazuje na niewłaściwym ulokowaniu zębów lub szczęki, co zatem przysparza niebagatelnych problemów z wysławianiem się, zniekształcenia twarzy – wpływając niekorzystnie na wygląd i będąc powodem niskiej samooceny w późniejszym wieku. Przebieg korekcji wady zgryzu jest długi i zabiera zazwyczaj około 2 lat.

Czynniki powstawania wad szczęki

Wady zgryzu grupuje się na wrodzone i nabyte. Do deformacji szczęki może dojść już we wczesnym rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ciąży, jednak zazwyczaj są to złe nawyki dzieci. Nieprzerwane ssanie kciuka czy niewłaściwie wymodelowanego smoczka, gryzienie przedmiotów (na przykład twardych klocków), zgrzytanie zębami, czy oddychanie przez usta wpływa na zmiany szczęki. Także niewłaściwe układanie dziecka podczas karmienia piersią, może oznaczać problemy. Na pierwszą wizytę kontrolną najlepiej zaprowadzić dziecko w wieku około 7 lat. Dzięki temu ortodonta wcześnie wskaże możliwe nieprawidłowości i zatroszczy się o prawidłowy rozwój dziecka.

Dlaczego wizyta u ortodonty jest przydatna?

Nieleczenie lub ignorowanie wady doprowadza do jej natężenia, a to z kolei podwyższa ryzyko seplenienia i krzywizny zębów oraz może sprawiać niedogodności w jedzeniu, a nawet oddychaniu. Zły układ szczęki oznacza bóle zębów, ich rozchwianie lub przedwczesne wytarcie. Sprzyja to także namnażaniu kamienia nazębnego i może być przyczyną rozwoju chorób dziąseł, próchnicy, czy paradontozy.

Rodzaje wad zgryzu

Tyłozgryz – najczęściej występująca wada zgryzu. Dolne zęby są cofnięte względem górnych, przy czym zęby przednie nie stykają się wzajemnie. Zdarza się, że górne siekacze są wykrzywione w kierunku górnej wargi, a twarz odkształca się poprzez cofnięcie żuchwy.

Przodozgryz – w tym przypadku to dolne zęby zachodzą na górne. Powstaje widoczne wysunięcie brody na przód.

Zgryz krzyżowy – zarówno zęby dolne jaki i górne, zachodzą na siebie nieregularnie na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.

Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą i przykrywają 2/3 wysokości zębów dolnych. Powoduje to zniekształcenie twarzy ze względu na skrócenie dolnego odcinka. Tak ułożone zęby nadmiernie się ścierają,  co jest powodem chorób dziąseł i przyzębia.

Zgryz otwarty – zęby wcale nie stykają się ze sobą. Wada przeszkadza w żuciu pokarmu, a także w poprawnej wymowie – zwłaszcza spółgłosek przedniojęzykowo zębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Zgryz otwarty powoduje wydłużenie twarzy i niedorozwój szczęki.

Stłoczenia zębów – pojawiają się wtedy, gdy zęby mają nieodpowiedni rozmiar w stosunku do zębodołów. Wyrastają poobracane lub w złych położeniach, z powodu braku przestrzeni w jamie ustnej.

Zęby odseparowane – pomiędzy zębami pojawiają się widoczne odstępy, powodowane nadmiarem miejsca w szczęce.

Jak poprawić wady zgryzu? Kiedy pomoże ortodonta?

Leczenie wady zgryzu zazwyczaj rozpoczyna się od chwili wyrżnięcia zębów stałych, czyli około 11 roku życia, choć ortodonci doradzają zadbanie o prawidłowy zgryz w każdym wieku. Szczęki dzieci są znacznie bardziej plastyczne, niż szczęki osób dorosłych, a więc leczenie jest prostsze i zmniejsza się ryzyko bólu lub powikłań, jednak korekcja zębów jest dostępna dla każdego.

Rodzaje aparatów na zęby

Aparaty ortodontyczne dzielą się na stałe — przytwierdzane do zębów specjalistycznym klejem oraz ruchome — możliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome są częściej stosowane u dzieci, niż u dorosłych.

Aparat tradycyjny, metalowy — siłą, która koryguje wadę, jest w tym przypadku łuk połączony z metalowymi zamkami, które przykleja się do poszczególnych zębów i przytwierdza za pomocą ligatur ortodontycznych. Dla uatrakcyjnienia, szczególnie dla młodszych pacjentów, istnieje możliwość wyboru różnych kolorów ligatur. Dla ceniących większą estetykę dostępne są warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryształowymi, które są niewidoczne na tle zębów. Sprawdzają się zwłaszcza u posiadaczy białych zębów.

Aparat lingwalny — zakładany jest odwrotnie niż ten tradycyjny, bo od wewnętrznej strony jamy ustnej. Projektowane są dla każdego pacjenta indywidualnie i niwelują wstyd związany z noszeniem aparatu na zębach, bo ten jest niewidoczny. Wadą tego aparatu jest początkowa trudność wyraźnego mówienia.

Aparat samoligaturujący — ten model aparatu ortodontycznego różni się od innych budową. Łuk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzięki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa krócej.

Aparat Clear Aligner — to przezroczysta nakładka na zęby dopasowywana indywidualnie, która jest świetnym rozwiązaniem dla osób, które cenią estetykę. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzięki temu, że można go zdjąć samodzielnie, jest łatwy w utrzymaniu higieny.

Ile kosztuje aparat na zęby?

Koszty aparatów na zęby są określane na podstawie wybranego modelu. Najmniej pieniędzy pochłoną te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden łuk rozpoczynają się od 1200 złotych. Nowsze rozwiązania, bardziej komfortowe – niemetalowe czy przezroczyste — wymagają większego nakładu. Ich ceny wahają się od 3 do 6 tysięcy. Koszt najdroższych aparatów ortodontycznych może dochodzić nawet do 7 tysięcy zł.  Aparaty ortodontyczne są też dostępne do wzięcia na raty. W koszt leczenia trzeba także wliczyć koszty wizyt kontrolnych, których ilość jest oparta o czas leczenia. Leczenie ortodontyczne może być refundowane przez NFZ dla dzieci poniżej 12 roku życia i tylko w przypadku aparatów ruchomych.

Jak dbać o aparat ortodontyczny?

Dbałość o zęby  w trakcie noszenia aparatu jest niezwykle ważna. Aparat może początkowo przeszkadzać, ze względu na to, że znacznie łatwiej przyklejają się do niego resztki jedzenia. Należy myć zęby po jedzeniu i wystrzegać się pokarmów, które mogą pozostawać na zamkach i powodować ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mogą trwale uszkodzić aparat.

Czy można leczyć zęby nosząc aparat ortodontyczny?

To, czy można naprawiać zęby w czasie leczenia ortodontycznego, przede wszystkim ciekawi pacjentów, jacy mają założony stały aparat. Nie można zdejmować go samodzielnie, co oznacza w obecności problemów niezbędna jest wizyta w gabinecie lekarza ortodonty. Na starcie leczenia aparatem na zęby każdy pacjent powinien zatroszczyć się o to, by jego zęby były całkowicie wyleczone. W ten sposób zmniejsza się ryzyko nadwyżkowych wizyt naprawczych w ciągu leczenia aparatem na zęby. Na dobrą sprawę nie ma zakazów naprawy zębów, jeżeli pacjent ma stały aparat .

Korzystanie z aparatu wiąże się większą koniecznością troski o zęby. Ze względu na zamontowane zamki na zębach i inne elementy konstrukcji aparatu ortodontycznego, czyszczenie osadów i resztek jedzenia staje się trudniejsze. Z tego powodu pacjenci leczący się ortodontycznie muszą dokładniej czyścić zęby, zwłaszcza w pobliżu aparatu . Niedopatrzenie higieny w tym okresie, może spowodować, że na wcześniej wyleczonych zębach pokażą się zmiany próchnicowe. W tej sytuacji należy wybrać się na wizytę w gabinecie stomatologa. Lekceważenie zmian ze względu na aparat ortodontyczny może wywołać ujemne skutki. Próchnica szybko przechodzi na sąsiednie zęby, dlatego bezpieczniej usunąć problem.

Leczenie podczas noszenia aparatu jest dostępne. Jeśli aparat uniemożliwia dojście do podniszczonego zęba, można go zdjąć na czas leczenia. Taki zabieg nie zagrozi skuteczności ortodontycznego leczenia.

Gabinet ortodontyczny